เครื่องวัดอนุภาค หรือเรียกเต็ม ๆ ว่า เครื่องวิเคราะห์ขนาดอนุภาค (Particle Distribution Analyser) เป็นเครื่องมือที่ใช้สำหรับวัดขนาดและปริมาณของอนุภาค โดยมีการทำงานที่แบ่งตามลักษณะของวัตถุ
ซึ่งการวัดขนาดและปริมาณของอนุภาคนั้น โดยทั่วไปจะถูกแบ่งเป็น 2 แบบ ได้แก่
- การวัดอนุภาคในของเหลว (Liquid borne Particle Counting)
- การวัดอนุภาคในอากาศ (Air borne Particle Counting)
สิ่งสำคัญที่จะช่วยให้การวัดค่านั้นได้ผลลัพธ์ที่ดีคือ เซนเซอร์ (Sensor) โดยเทคนิกการทำงานของเซนเซอร์ คือการใช้แสงเลเซอร์ในการส่องผ่านตัวอนุภาค แล้วทำการตรวจวัดแสงที่มากระทบ (Scattering Mode) หรือตรวจวัดจากแสงที่ Drop ลงไป (Extinction Mode) ซึ่งการจะเลือกใช้ Mode จากั้งสองโหมดนี้ จะขึ้นอยู่กับขนาดของอนุภาค หากอนุภาคมีขนาดเล็กจะไช้โหมดแรก หากมีขนาดใหญ่มากกว่า 1 จะใช้อีกโหมด
ส่วนประกอบของเครื่องวัดขนาดอนุภาค
เครื่องวัดอนุภาคที่ถูกนำมาใช้งานในระบบการวัดอนุภาคนั้น จะต้องประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก ๆ ที่สำคัญต่อระบบ ได้แก่
- Sampler
ส่วนประกอบที่เรียกว่า Sampler นี้ จะทำหน้าที่ในการนำตัวอย่าง (Sample) ที่ผู้ตรวจต้องการที่จะตรวจหาค่าอนุภาค ผ่านเข้าไปในตัวเซนเซอร์ ซึ่งคุณสมบัติที่สำคัญของตัว Sampler ก็คือจะต้องมี Flow rate ที่แม่นยำและเที่ยงตรง สามารถวัดค่าได้ในจำนวนที่แม่น เพราะว่าจำนวนของอนุภาคนั้นจะออมาเป็นอย่างไร ก็ขึ้นอยู่กับองค์ประกอบส่วนนี้ บวกกับปริมาตร (Volume) ที่จะถูกมองว่าเป็นหลักในการตรวจวัดค่าของเครื่องวัดขนาดอนุภาคอีกด้วย
- Sensor
อย่างที่ได้กล่าวไปในตอนต้นว่าเซนเซอร์นั้นเป็นส่วนสำคัญในการทำงานของเครื่องวัดอนุภาค เพราะหากเปรียบการทำงานของเครื่องตรวจวัดค่าอนุภาคเป็นร่างกายคนเราแล้ว เซนเซอร์นั้นก็เปรียบเสมือนดวงตา ของระบบตรวจวัดอนุภาค โดยเซนเซอร์นั้นจะทำงานด้วยการส่องแสงผ่านระบบ Flow cell เพื่อรอการไหลเข้ามาของอนุภาค และทำการตรวจวัดค่า แล้วแสดงผลลัพธ์ออกมา โดยผู้ใช้งานเครื่องวัดขนาดอนุภาคสามารถเลือกขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางของเซนเซอร์ รวมทั้งคุณสมบัติอื่น ๆ ของเซนเซอร์ได้เอง
- Counter
หากเปรียบเซนเซอร์เป็นดวงตา Counter ก็เป็นเหมือนสมองของระบบภายในเครื่องวัดขนาดอนุภาค เพราะส่วนประกอบนี้จะทำหน้าที่ในการแปลงสัญญาณไฟฟ้าที่ได้รับจากระบบตรวจจับหรือเซนเซอร์ ให้ออกมาเป็นขนาดและจำนวนของอนุภาค เพื่อแสดงผลลัพธ์ให้กับผู้ที่ตรวจสอบได้ทราบข้อมูลตามที่ได้ตรวจวัดค่าไปนั่นเอง